کتاب‌های “مهارت‌های زندگی پیش‌دبستانی” با هدف آماده‌سازی کودکان برای ورود به مدرسه و جامعه، بر مجموعه‌ای از مهارت‌های کلیدی تمرکز دارند. این مهارت‌ها به رشد همه‌جانبه کودک کمک می‌کنند و او را برای رویارویی با چالش‌های روزمره آماده می‌سازند. معمولاً این کتاب‌ها با رویکرد بازی، داستان‌گویی، و فعالیت‌های عملی، مفاهیم را به شیوه‌ای جذاب و قابل فهم برای کودکان خردسال ارائه می‌دهند.
موضوعاتی که معمولاً در کتاب‌های مهارت‌های زندگی پیش‌دبستانی به آن‌ها پرداخته می‌شود، بر اساس ده مهارت اصلی زندگی تعریف شده توسط سازمان جهانی بهداشت و همچنین نیازهای رشدی کودکان در این سن است. در اینجا به تفکیک این موضوعات را بیان می‌کنیم:
مهارت‌های خودمدیریتی و فردی
خودآگاهی:
- شناخت احساسات خود (شادی، غم، عصبانیت، ترس).
- شناخت توانایی‌ها و نقاط قوت خود.
- آشنایی با اعضای بدن و مراقبت از آن‌ها.
- شناخت خانواده و اعضای آن.
بهداشت فردی و مراقبت از خود:
- اهمیت شستن دست‌ها و حمام کردن.
- مسواک زدن و مراقبت از دندان‌ها.
- مرتب کردن لباس‌ها و نظافت شخصی.
- آشنایی با اصول اولیه تغذیه سالم.
مدیریت هیجانات و استرس:
- بیان احساسات به شیوه مناسب.
- کنترل خشم و پرخاشگری.
- مقابله با ترس و اضطراب‌های کوچک.
- آرام کردن خود در موقعیت‌های استرس‌زا (مثلاً با نفس عمیق).
تصمیم‌گیری و حل مسئله:
- انتخاب‌های ساده روزمره (مثلاً انتخاب بازی یا اسباب‌بازی).
- تفکر درباره راه‌حل‌های ساده برای مشکلات کوچک (مثلاً اسباب‌بازی‌ام گم شده، چه کار کنم؟).
- درک پیامد کارهایشان (مثلاً اگر لیوان را بیندازم، می‌شکند).
تفکر خلاق و نقادانه:
- تشویق به ایده‌پردازی و راه‌حل‌های جدید.
- پرسیدن سوال و کنجکاوی.
- توانایی تشخیص درست از غلط در موقعیت‌های ساده.
مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی
همدلی:
- درک احساسات دیگران (غمگینی یا خوشحالی دوستان).
- توانایی همدردی و ابراز آن.
- کمک به دیگران در مواقع نیاز.
ارتباط مؤثر:
- بیان واضح نیازها و خواسته‌ها.
- گوش دادن فعال و رعایت نوبت در صحبت کردن.
- شروع و پایان دادن به مکالمه.
- مهارت‌های پرسیدن سوال.
روابط بین‌فردی:
- اهمیت دوستی و همکاری.
- قوانین بازی‌های گروهی و رعایت نوبت.
- حل و فصل اختلافات دوستانه (مثلاً بخشیدن و عذرخواهی کردن).
- مهارت “نه گفتن” در برابر درخواست‌های نامناسب.
آداب معاشرت و مهارت‌های اجتماعی:
- سلام و احوالپرسی.
- تشکر و قدردانی.
- عذرخواهی کردن.
- رعایت ادب و احترام به بزرگترها.
- رعایت قوانین و مقررات ساده (مثل قوانین مهدکودک یا خانه).
مهارت‌های آماده‌سازی برای مدرسه
آمادگی برای محیط مدرسه:
- شناخت محیط مدرسه و قوانین آن.
- مفاهیم اولیه خواندن (شناخت حروف و کلمات ساده).
- مفاهیم اولیه ریاضی (شمارش، دسته‌بندی، الگوها).
- مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت (در دست گرفتن مداد، قیچی کردن، دویدن، پریدن) که برای نوشتن و فعالیت‌های مدرسه ضروری است.
- تمرکز و توجه.
- مسئولیت‌پذیری در انجام کارهای محوله.
کتاب‌های مهارت‌های زندگی پیش‌دبستانی تلاش می‌کنند این مفاهیم را در قالب شخصیت‌های کارتونی، داستان‌های جذاب، بازی‌ها و کاربرگ‌های تمرینی به کودکان آموزش دهند تا یادگیری برای آن‌ها لذت‌بخش و مؤثر باشد.
